Je kleren verkleuren rivieren - is er een andere manier? - Een wereld

2021-12-20 09:24:38 By : Ms. JANE MA

Eerlijke journalistiek verdient een eerlijke prijs. Maak jij OneWorld mogelijk?

In landen waar onze kleding wordt geproduceerd (en dus geverfd), kleuren rivieren nu rood of zwart. Hoe maken we het meest vervuilende deel van de textielindustrie groener?

"Als je naar de kleur van de rivier kijkt, kun je zien welke kleur dit seizoen in de mode is." De Italiaanse duurzame modeontwerper Orsola de Castro zegt het als een ironische grap in de documentaire RiverBlue (2016). Maar er is natuurlijk niet veel grappigs aan de milieu-impact van verfprocessen in de landen waar onze kleding wordt geproduceerd. De rivieren in Bangladesh, China, India en Indonesië die een rol spelen in de documentaire zijn zo vervuild dat er geen leven meer mogelijk is: ze kleuren donkerrood of inktzwart, schuim van zeepresten, zijn niet veilig om in te wassen. en zeker niet om te drinken.

Voor één licht katoenen overhemd is 150 gram chemicaliën nodig

Verven is het meest vervuilende onderdeel van de textielindustrie. Er is enorm veel water nodig om de kleurstoffen hun werk te laten doen: 6,3 miljard kubieke meter per jaar, aldus de Ellen McArthur Foundation. Dat komt neer op gemiddeld 88 liter per kilo stof, zo'n 9 liter per T-shirt. Bij katoen gaat dat zelfs tot 125 liter per kilo.

Daarnaast is er voor één lichtgewicht katoenen T-shirt 150 gram chemicaliën nodig, meldt de Stichting. Ook zware metalen, zoals chroom, zijn niet ongewoon in lak. Sommige gebruikte chemicaliën worden in verband gebracht met een verhoogd risico op kanker, ontwikkelingsstoornissen of allergieën. Restanten van de verfchemicaliën komen terecht in het afvalwater van de fabriek en komen uiteindelijk in beken en rivieren terecht - op zo'n grote schaal dat textielverven verantwoordelijk zijn voor maar liefst 20 procent van de jaarlijkse watervervuiling door industrieën wereldwijd.

Fabrieken die voor H&M en Uniqlo produceren, lozen giftig water in de hoofdrivier van Java

Uit een rapport van Greenpeace uit 2013 bleek dat grote modemerken zoals H&M en Adidas destijds textiel kochten van watervervuilende fabrieken. Volgens het vervolgrapport (2018) zouden ze inmiddels hun verantwoordelijkheid hebben genomen, maar daar zijn vragen over. Zo laat de documentaire Green Warriors Indonesia uit hetzelfde jaar zien dat fabrieken die ook voor H&M en Uniqlo produceren, giftig afvalwater lozen op de hoofdrivier van Java.

Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen: meerdere grote bedrijven experimenteren met alternatieve verf(methoden). Zo presenteerde H&M onlangs een met koffiedik geverfde top. Het Amerikaanse fastfoodbedrijf Chipotle verraste met een eigen kledinglijn – geverfd met avocadopitten, restafval van hun maaltijden. En sportmerken Nike, Adidas en Puma gingen samenwerkingen aan met de Nederlandse duurzame textielverfbedrijven Living Color en DyeCoo.

Schilderen met bacteriën – de Nederlandse ontwerpers Laura Luchtman en Ilfa Siebenhaar van Living Color noemen het een combinatie van design en wetenschap. In hun zoektocht naar alternatieven voor synthetische kleurstoffen kwamen ze bacteriën tegen die na een fermentatieproces pigmenten produceren. 'We oogsten ze en gebruiken ze als kleurextract', schrijven ze in hun persmap. Daarnaast kweken ze bacteriën direct op textiel. Het groeipatroon van de bacterie is zichtbaar en blijft in de stof. 'Zo is geen kleurresultaat hetzelfde en creëren we unieke stoffen. We gebruiken ook geen fixeermiddelen, dus sommige kleuren zullen na verloop van tijd veranderen en vervagen.' Voor hun collectie, die niet toevallig Design To Fade heette, werkten ze samen met Puma.

Dat laatste maakt schilderen zonder water mogelijk – veelbelovend, zegt Georgia Parker. Ze is innovatiemanager bij Fashion for Good, een organisatie die zich inzet voor een betere textielindustrie, bijvoorbeeld door start-ups en scale-ups te ondersteunen. “Zo gebruik je niet alleen minder water, maar neemt ook de hoeveelheid vervuild afvalwater af die in rivieren terecht kan komen.”

We hebben de grote bedrijven nodig om op grote schaal verandering te forceren

De vraag is natuurlijk of dit soort voorbeelden echt een voorbode zijn van de duurzaamheid van de kledingverfindustrie, of dat het gewoon een lekkere groene saus is. “Je denkt misschien dat dit greenwashing is, maar we hebben de grote bedrijven nodig om op grote schaal verandering af te dwingen”, zegt Femke Zijlstra van DyeCoo. Ook Kim Poldner, docent Circular Business aan De Haagse Hogeschool benadrukt dit. “Met kleine pioniers alleen kunnen we niet genoeg bereiken.”

Het Nederlandse bedrijf DyeCoo heeft een oplossing voor het aanbrengen van textielverf zonder water, door kleurstoffen te fixeren met CO2. Nike, Adidas en Ikea hebben al geïnvesteerd in hun machines, goed voor 800 duizend kilo textiel per machine per jaar. In de machines worden de druk en temperatuur zodanig verhoogd dat de CO2 de kleurstoffen in de kern van het textiel fixeert, zonder een druppel water te gebruiken. De CO2 wordt gerecycled en ook de kleurstoffen worden zeer efficiënt gebruikt. Voorlopig werkt DyeCoo alleen met polyester. Katoen vereist een heel ander proces, waar nog onderzoek naar wordt gedaan.

Vroeger was het heel normaal om textiel te kleuren met plantaardige kleurstoffen

En schilderen met een natuurlijke basis, zoals koffiedik of avocadopit, is dat ook geen goede oplossing? Vroeger was het heel normaal om textiel te kleuren met plantaardige kleurstoffen, zegt de Belgische historica Angela Pisani, die workshops geeft over kleurstoffen en technieken. Ze gebruikt de houtsoort bluewood en de planten meekrap en kite om grijs, paars, oranje, rood en geel te krijgen - zoals in het verleden gebeurde. Dat was niet gelukzalig. "Aluin (een soort natuurzout) en azijn werden gebruikt om de verf te fixeren. Dat is funest voor het milieu als het in grote hoeveelheden in de afvoer belandt." Azijn is schadelijk voor in het water levende organismen en bijen; te veel zout verzilt de bodem. Maar we hebben nu meer kennis dan vroeger, benadrukt Pisani, en er wordt onderzoek gedaan naar het verduurzamen van fixatietechnieken voor natuurlijke kleurstoffen.

Het probleem met plantaardig verven is dat het kleurresultaat vaak per item verschilt, zegt Poldner van De Haagse Hogeschool. En volgens duurzame modedocent Merunisha Moonilal van het Amsterdam Fashion Institute is het niet schaalbaar. "Er zijn niet genoeg uien om alle kleding geel te verven." Parker van Fashion for Good denkt daar anders over: “We zien wel veel vernieuwers, zoals Indidye en Nature Coatings, die op grotere schaal natuurlijke kleuren gebruiken.”

Als je leraar Moonilal vraagt, is niet de samenstelling van de verf maar het afvoersysteem van het verfwater het belangrijkste om aan te pakken. Waterzuiveringsinstallaties zijn nodig om afvalwater, dat na het schilderen vol chemicaliën en metalen zit, te zuiveren voordat het in beken en rivieren terechtkomt. Maar fabrikanten in productielanden vinden het moeilijk om de kosten van deze vaak dure machines te dragen, zegt ze. “Fabrikanten hebben niet de luxe om na te denken over winst op lange termijn. Ze richten zich op het volgende kwartaal.”

Als de vervuiler moet betalen, wordt niet vervuilen interessanter

Zolang er geen wetgeving is die milieuvervuiling belast, is er weinig prikkel om te investeren. Een fabrikant heeft niet de marge om miljoenen te investeren in nieuwe technologie als hij niet zeker weet of een merk komend seizoen met hem blijft produceren. Alleen als merken zich meer richten op langetermijnrelaties, een hogere prijs betalen voor bepaalde innovaties of zelf de kosten dragen, zullen fabrikanten voldoende gemotiveerd zijn om te investeren. Ook Zijlstra van DyeCoo pleit voor meer regulering, mede om investeringen te stimuleren. “Als de vervuiler moet betalen, is het waarschijnlijk interessanter om niet te vervuilen.”

Een voorbeeld van wat er werkelijk gebeurt – ook al is het geen regelgeving – is het werk van het Convenant Duurzame Kleding. Textielververijen in China, waar het meeste textiel voor de Nederlandse markt vandaan komt, worden duurzamer gemaakt.

“We hebben nu tien ververijen gescreend en verbeterplannen opgesteld om ze stap voor stap schoner en veiliger te maken”, mailt Pierre Hupperts, voorzitter van het convenant. Op basis van dit proces is een hand-out gemaakt zodat bedrijven weten wat ze van ververs moeten vragen en waar ze op moeten letten. Na afronding van het project is de bal in handen van bedrijven voor verdere stappen.

Volgens Fashion for Good produceert een textielfabriek gemiddeld één tot drie ton slib per dag: afvalwater dat vervuild is met schadelijke stoffen. Waterzuiveringsinstallaties kunnen voorkomen dat het vervuilde water in beken en rivieren terechtkomt. Fashion for Good werkt samen met SeaChange Technologies, dat een 'zero sludge'-mechanisme heeft ontwikkeld: het slib wordt verwarmd, onder druk gezet, via een scheidingsmechanisme afgevoerd en tot poeder afgebroken. De technologie wordt momenteel getest in een proefproject dat wordt ondersteund door modemerken C&A, Bestseller (Vero Moda, Jack&Jones) en PVH Corp (Calvin Klein, Tommy Hilfiger).

Er gebeurt dus veel, maar hoe weet je als consument of je kleding duurzaam geverfd is? Nike heeft een DyeCoo label, maar dit is niet onafhankelijk geverifieerd en is dus vooral een marketingtool. De Oeko-Tex- en REACH-labels kijken wel naar gevaarlijke stoffen, maar niet naar watergebruik en afvalwaterbeheer. U kunt het beste controleren of een merk is aangesloten bij Zero Discharge of Hazardous Chemicals (ZDHC). Deze organisatie helpt merken om schadelijke chemicaliën uit te faseren en de kwaliteit van afvalwater te verbeteren. Zodat we hopelijk op termijn niet meer de laatste kleurtrends uit de rivieren kunnen lezen.

Met deze praktische tips kom je een heel eind.

Helaas bestaat 100 procent duurzaam niet, duurzamer kan gelukkig wel

Een op de vijf katoenen kledingstukken wordt in verband gebracht met dwangarbeid.

Dwangarbeid wordt gebruikt voor grote merken zoals Adidas, Tommy Hilfiger en Zara

Freelance journalist met focus op eerlijke mode

Via cookies verzamelen wij gegevens met als doel de technische werking van de website en uw gebruiksgemak te garanderen. De cookies (tekstbestandjes die bij het eerste bezoek aan deze website worden opgeslagen op uw computer, tablet of smartphone) zorgen ervoor dat de website naar behoren werkt en onthouden bijvoorbeeld uw voorkeursinstellingen. Ook kunnen wij hiermee onze website optimaliseren. Hiervoor gebruiken we cookies van Google Analytics, die het gebruik van de site anoniem registreert en gegevens opslaat. Deze gegevens gebruiken wij om bezoekstatistieken te maken, op basis waarvan wij verbeteringen aanbrengen aan onze website. Google Analytics verstrekt deze geanonimiseerde gegevens aan derden indien dit wettelijk verplicht is, of als deze derden de gegevens verwerken in opdracht van Google Analytics. Door gebruik te maken van deze website geeft u toestemming voor deze anonieme gegevensverwerking door Google Analytics. Daarnaast gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. WordPress cookies zorgen ervoor dat de website beter gebruikt kan worden door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat je kunt zien of je bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren je hebt gekozen op je profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn afkomstig van onze betaalde diensten (Friends Subscription, Vacature Bank, Partner Network, Online Calendar) en zorgen ervoor dat producten onthouden worden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat voor elke klant een unieke code, zodat terug te vinden is waar de productgegevens van elke klant te vinden zijn. Deze cookiebalk geeft je de mogelijkheid om de cookies te accepteren of de instellingen aan te passen. Onder 'Overige cookies' kun je verschillende cookies van externe diensten (zoals YouTube, Facebook, Vimeo) uitschakelen. Een opt-out van Google Analytics op deze website kan via deze link. Mocht je hier vragen over hebben, mail dan naar: readers@oneworld.nl

Op deze site gebruiken we functionele cookies van WordPress en WooCommerce. WordPress cookies zorgen ervoor dat de website beter gebruikt kan worden door bezoekers. Deze cookies zorgen er bijvoorbeeld voor dat je kunt zien of je bent ingelogd, ze houden ook bij welke individuele voorkeuren je hebt gekozen op je profielpagina. De cookies van WooCommerce zijn afkomstig van onze betaalde diensten (Friends Subscription, Vacature Bank, Partner Network, Online Calendar) en zorgen ervoor dat producten onthouden worden tijdens het aankoopproces. Elke aankoopsessie bij WooCommerce bevat voor elke klant een unieke code, zodat terug te vinden is waar de productgegevens van elke klant te vinden zijn. U kunt deze cookies niet uitschakelen.

In onze artikelen gebruiken we content van verschillende externe diensten. Het is mogelijk om de volgende cookies uit te schakelen. Deze inhoud wordt niet meer weergegeven.